Człowiek bardzo dobrze poznał już otaczający go świat. Wie dużo o zwierzętach, roślinach, morzach i lądach, jednak wciąż niewiele wie o samym sobie. Co chwilę odkrywane są kolejne tajniki działania ludzkiego umysłu i nic nie wskazuje na to, byśmy zaczęli się zbliżać do wyjaśnienia wszystkich jego tajemnic. Spójrzmy więc na jedno z ciekawszych zagadnień ostatnich lat.
Czym są błędy poznawcze?
Każdy z nas jest przekonany, że podejmowane przez nas decyzje mają racjonalne przesłanki, nawet jeśli sami widzimy, jak nasze postrzeganie zaburzają choćby silne uczucia i emocje. Ale przecież nawet wtedy raczej nie opieramy swoich decyzji na błędnych przekonaniach albo czyichś sugestiach. Chyba że nasz umysł zaadaptował już je jako nasze własne z taką mocą, że nawet sami nie jesteśmy pewni, czy to nie są nasze własne przemyślenia. Pierwszy raz zresztą samo pojęcie błędu poznawczego, opisującego takie zjawisko pojawiło się w artykule z 1972 roku, kiedy dwaj badacze: Amos Tversky i późniejszy laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii - Daniel Kahneman opisywali wyniki swoich eksperymentów. Pokazywały one, że nawet ludzie mający dobre przygotowanie merytoryczne w danej dziedzinie - mogą być łatwo zmanipulowani. Aby więc nas również nie mogła łatwo pokonać taka technika manipulacji, powinniśmy starać się myśleć krytycznie i zwrócić uwagę na przykładowe błędy, by później łatwiej ich unikać.
Błędy poznawcze w praktyce
Efekt kuli śnieżnej polega na przyjmowaniu przez osoby niezdecydowane poglądów większości. Dlatego zawsze przed wyborami partie z dobrymi wynikami w sondażach bardzo je podkreślają, sugerując, że głos na innych będzie stracony. Realnie rzeczywiście głosy osób deklarujących niezdecydowanie oddawane są na liderów sondaży. Iluzja grupowania natomiast wiąże się z paradoksem hazardzisty. Pięć razy wyrzuciliśmy reszkę podczas rzucania monetą, a więc jest prawie pewne, że w kolejnym rzucie wypadnie orzeł? Nie, szansa na to jest nadal jedynie połowiczna. Znany z medycyny jest też efekt placebo, zgodnie z którym może nam pomóc tabletka, która nie ma żadnej wartości medycznej, a liczy się tylko przekonanie, że ona nam pomoże.
To oczywiście tylko zarys tematu, jednak we własnym interesie i w trosce o nasze własne zdrowie psychiczne warto zapoznać się z nim głębiej. Przecież nie chcemy być manipulowani, prawda?
