Wraz z upływem lat w organizmie mężczyzny zachodzi wiele zmian. Zwłaszcza po 50 roku życia mężczyźni są bardziej narażeni na rozwój chorób takich jak: zaburzenia układu krążenia, choroby serca i płuc. Dużym problemem pozostaje również nadwaga, której konsekwencją jest rosnąca liczba mężczyzn cierpiących na cukrzycę typu 2 czy nadciśnienie tętnicze. Wiek 50+ to również wyższy współczynnik chorób prostaty, w których występują objawy przerostu prostaty. Poza dietą i aktywnością sportową - badania profilaktyczne są jednym z najważniejszych czynników wpływających na zachowanie dobrego zdrowia.
Jakie są najpowszechniejsze „męskie choroby”? po 50 r.ż.
1. Zaniedbany układ krążenia i serce
Na pierwszym miejscu niezmiennie od lat znajdują się zaburzenia układu krążenia. Zaliczamy tutaj nadciśnienie tętnicze, miażdżycę naczyń, zawał serca, udar mózgu, niewydolność serca, chorobę wieńcową, gorączkę reumatyczną (powikłanie immunologiczne), zaburzenie rytmu serca, tętniaki oraz żylaki. Tylko udar mózgu i zawał mięśnia sercowego są przyczyną ponad 40% zgonów wśród mężczyzn.
2. Powikłania związane z nadwagą - cukrzyca, nadciśnienie, insulinooporność
Szacuje się, że nawet połowa mężczyzn po 50 roku życia ma nadwagę.
Nadwaga nie tylko jest powodem zaburzeń układu ruchu (np. obciążenie stawów kolanowych) lecz również powoduje liczne zaburzenia metaboliczne. Konsekwencją otyłości jest najczęściej rozwijająca się insulinooporność oraz cukrzyca typu 2, które następnie prowadzą do pogorszenia wzroku czy nefropatii (uszkodzenie nerek). Nadwaga powoduje również zmianę profilu lipidowego (hipercholesterolemia) co sprzyja rozwojowi miażdżycy naczyń krwionośnych.
3. Nowotwory
Nowotwory złośliwe występują częściej u starszych mężczyzn. Profilaktyka przeciwnowotworowa zaczyna się właśnie po 50 roku życia i polega na monitorowaniu zdrowia pod kątem tych typów nowotworów, które występują najczęściej. Na pierwszym miejscu znajduje się rak płuc. Zaraz za nim rak jelita grubego oraz nowotwór prostaty!
4. Zaburzenia układu moczowo-płciowego
Głównie są to zaburzenia związane z przerostem gruczołu krokowego, które jednak nie zawsze mają charakter nowotworowy. Przerost prostaty dotyczy większości mężczyzn, dlatego jest to powszechny problem. Objawy prostaty, takie jak: problem z oddawaniem moczu, parcie na pęcherz, uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza czy trudność z rozpoczęciem oddawania moczu – zawsze powinny być sygnałem, aby zbadać prostatę.
Jakie badania profilaktyczne warto wykonywać po 50 roku życia?
Markery nowotworowe, RTG płuc
Marker nowotworowy to substancja, która pojawia się we krwi najczęściej w wyniku rozwoju danego typu nowotworu. Najpowszechniej wykonywanym u mężczyzn markerem nowotworowym jest pomiar poziomu PSA w krwi. Test PSA u mężczyzn po 50 roku życia powinno wykonywać się raz w roku. Jeżeli PSA w krwi przekracza normę (4ng/ml) – lekarz najczęściej wykonuje dodatkowe badanie prostaty per rectum.
Badania obrazowe, takie jak RTG klatki piersiowej (płuc) jest zazwyczaj pierwszym badaniem, które wykorzystywane jest w profilaktyce raka płuc.
Jeżeli lekarz zauważy niepokojące zmiany, najczęściej kieruje pacjenta na wykonanie dokładniejszej tomografii komputerowej. Dodatkowymi badaniami jest oznaczenie w krwi markerów CYFRA 21-1, SCC-Ag, NSE oraz badanie stężenia parathormonu.
Krew utajona w kale to pierwsze i najważniejsze badanie w profilaktyce chorób jelita grubego – w tym raka, który jest drugim co do częstości występowania nowotworem u mężczyzn. Badanie jest nieinwazyjne – wykonuje się je z próbki kału. Jeżeli test wskaże obecność krwi (prawie zawsze niewidocznej), świadczy to o zmianach patologicznych w jelicie grubym. Mogą to być np. polipy lub wczesna postać nowotworu.
Profil lipidowy, homocysteina
Do oceny profilu lipidowego (tłuszczowego) oraz prawdopodobieństwa wystąpienia miażdżycy i chorób układu krążenia wykorzystuje się obecnie 3 badania, wykonywane z krwi.
Lipidogram to badanie, które pozwala na ustalenie poziomu w krwi trójglicerydów, cholesterolu całkowitego oraz jego frakcji HDL oraz LDL. To właśnie stosunek HDL/LDL jest najważniejszy. Przewaga „złego” cholesterolu LDL powinna skłonić do zmiany diety.
Homocysteina to aminokwas, jeżeli w organizmie jest go za dużo – to naczynia krwionośne przestają być elastyczne i zaczynają być podatne na niekorzystne procesy, takie jak miażdżyca. Obecnie poziom homocysteiny najlepiej odzwierciedla ryzyko wystąpienia u chorób o takich jak: zakrzepica, zawał serca, udar, choroba wieńcowa czy miażdżyca.
Poziom glukozy, insuliny oraz HbA1c (hemoglobiny glikowanej)
To parametry służące do oceny funkcjonowania gospodarki węglowodanowej, głównie u mężczyzn zmagających się z otyłością.
Pomiar glukozy można wykonać w każdej przychodni lub domu za pomocą glukometru. Na badanie insuliny oraz HbA1c należy udać się do laboratorium. Insulina odzwierciedla funkcjonowanie trzustki. Natomiast poziom hemoglobiny glikowanej (w odróżnieniu od pomiaru glukozy) pozwala na retrospektywne (wsteczne) określenie średniego stężenie glukozy we krwi w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Badania pozwalają wykryć cukrzycę, insulinopoprność oraz stan przedcukrzycowy.
